یکی از اولین محصولات قابل حمل و جابجایی به دست آمده از فرآیندهای فولاد سازی، شمش فولادی است. این محصول به صورت جامد و در ابعاد قابل حملی تولید می شود. به طور کلی یکی از فرآیندهای میانی نورد فولادها، شمش می باشد که ماده اولیه صنایع پایین دستی را تولید می کند. در اثر انجماد مواد مذاب در قالب، شمش سازی انجام شده و کاربرد و اهداف گوناگونی دارد. همچنین قیمت شمش فولادی نیز به عوامل مختلفی بستگی دارد که در این مقاله به بررسی آن خواهیم پرداخت.
پس از اینکه سنگ آهن به فولاد خام یا آهن اسفنجی تبدیل شد، سپس فولاد سازی انجام شده و مواد مذاب در کوره القایی تهیه شدند، شمش فولادی جهت مصارف گوناگون عرضه می شود. از انواع این محصول میتوان به شمش، بیلت، بلوم و اسلب اشاره نمود. در واقع، شمش فولادی قطعات مستطیلی شکل هستند. سطح مقطع آنها نیز به دلیل قالب گیری دستی، سهولت در خارج کردن از قالب و حمل و نقل آسان به شکل ذوزنقه است. همچنین طول هر یک از شاخه ها نیز به ۲ متر می رسد. لازم به ذکر است که معمولا در کارگاه های کوچک اقدام به تولید این محصول می کنند.
یکی از نکات مهم در خصوص شمش فولادی، شکل و اندازه است که در مراحل شکل دهی قطعات بسیار پراهمیت خواهد بود. نحوه شمش ریزی در قالب و انجماد مذاب داخل قالب از دیگر نکات مهم محسوب می شود. زیرا تعیین کننده خواص فیزیکی و مکانیکی قطعات نهایی است.
شمش فولادی اولین محصول جامد به دست آمده از فرایند فولادسازی است. این محصول، ماده اولیه در تولید انواع مقاطع فولادی نهایی محسوب می شود. همچنین شمش در ساخت مصالح فولادی نقش مهم و پراهمیتی دارد. این محصول انواع مختلفی دارد که هر یک از آنها، بر حسب ویژگی هایی که دارند، در صنایع مختلف مورد استفاده قرار می گیرند. در ادامه مقاله به انواع شمش فولادی، ویژگی و کاربردهای هر یک می پردازیم. پس با دقت، مطالب مذکور را مطالعه نمایید تا در هنگام خرید و استفاده از شمش فولادی، به شکل آگاهانه و درست عمل کنید.
شمش فولادی انواع مختلفی دارد که هر یک از آنها، در تولید مقاطع خاصی کاربرد دارند.
با وجود اینکه شباهت هایی در روش ساخت بیلت و بلوم وجود دارد، ولی تفاوت هایی نیز به چشم می خورد. از جمله این تفاوت ها شامل موارد ذیل می شود:
شمش فولادی دو گرید ۳sp و ۵sp دارد که از استاندارد فولاد st37 است. ۳sp و ۵sp در گروه فولادهای ساده کربنی هستند که قابلیت عملیات حرارتی ندارند. به همین دلیل در مواردی به کار می روند که به استحکام بالا نیاز نباشد. همچنین ۳sp از انعطاف بالاتری برخوردار بوده و در صنایع نیازمند خمش و کشش کاربرد دارد. ولی شمش ۵sp انعطاف کمتری داشته و در صنایعی به کار می رود که ثبات داشته و تحت فشار و نیرو نباشند.
قیمت شمش فولادی به موارد مختلفی بستگی دارد. به همین دلیل نمیتوان این محصول را با قیمت ثابت و مشخصی خریداری نمود. همانطور که بیان نمودیم، شمش فولادی انواع گوناگونی دارد که طبیعتا هر کدام از آنها، با قیمت های متفاوتی عرضه خواهند شد. از مهمترین فاکتورهایی که در قیمت فروش این محصول موثر هستند، شامل برند کارخانه سازنده، مواد اولیه مرغوب، قیمت شمش فولاد در بازار جهانی، حجم و وزن محصول سفارشی و… می شود. همچنین قیمت شمش فولادی از نرخ دلار نیز تاثیر می پذیرد و به دلیل نوسانات ارزی اخیر، قیمت آن با بی ثباتی در بازار مواجه شده است.
شمش از مقاطع فولادی مهمی است که بر قیمت گذاری دیگر کالاها اثر می گذارد. عوامل و فاکتورهای بسیاری نیز وجود دارد که تعیین کننده قیمت این محصول می باشند که در ذیل به مهمترین این موارد می پردازیم:
لازم به یادآوری است که شمش فولادی در بازار بورس، خرید و فروش شده و جزو بهترین کالاها در معاملات بورس، محسوب می شود.
مواد اولیه تولید فرآورده های فولادی، شمش فولاد است. برای تولید مواد خام یا مذاب، روش های مختلفی مانند کوره بلند، کوره قوس الکتریکی و کوره القایی وجود دارد. در تولید شمش فولادی از روش کوره قوس الکتریکی استفاده می شود. در این روش، ابتدا آهن قراضه داخل کوره ریخته شده و سپس مخلوطی از آهن اسفنجی، آهک، کک، بنتونیت و… به آن اضافه می شود. سپس نمونه گیری صورت گرفته و برای تبدیل شدن به فولاد مذاب، در آن اکسیژن دمیده می شود. پس از تخلیه سرباره، مخلوط مذاب تولید شده به واحد ریخته گری فرستاده می شود. پس از این مراحل، مواد مذاب داخل ظروف تاندیش ریخته شده و داخل قالب مسی، آبگرد می شود. در نهایت، با پاشش آب خنک در طول مسیر غلطکی به شمش منجمد تبدیل می شود.
نحوه شمش ریزی در قالب و انجماد آن بسیار مهم می باشد. زیرا خواص مکانیکی و فیزیکی قطعات به این دو مورد وابسته است. پس از به دست آمدن مذاب مواد خام در کوره قوس الکتریکی یا کنورتور، نوبت به فرآیند شمش ریزی می رسد. این فرآیند به دو شکل ریخته گری پیوسته و دستی صورت می پذیرد. نحوه ریخته گری و قالب شمش، از اهمیت بالایی برخوردار است. زیرا انجماد شمش در این مرحله انجام می شود و شکل گیری نظم داخلی قطعه نیز در این مرحله است. بنابراین خواص فیزیکی و مکانیکی محصولات دیگر نیز به این مرحله وابسته می باشد.
در ایران کارخانه های بسیاری اقدام به تولید و عرضه شمش فولادی می کنند. کارخانه های فولاد مبارکه، فولاد خوزستان و چادرملو با روش کوره قوس الکتریکی، فولاد خام را تولید می کنند و عملیات شمش سازی مانند ساخت تختال و ورق های فلزی را انجام می دهند. فولاد مبارکه نیز به طور انحصاری به تولید اسلب مشغول می باشد. کارخانه های دیگر شرکت ملی فولاد ایران و فولاد خوزستان، انواع بلوم، بیلت و اسلب را تولید می کنند. همچنین کارخانه ذوب آهن اصفهان نیز از روش سنتی تولید فولاد استفاده می کند. یعنی از کوره بلند برای احیاء غیر مستقیم آهن بهره می برد. ذوب آهن در شرایط فعلی به تولید بلوم مشغول است. علاوه بر این، سایر کارگاه های کوچک و بزرگ در کشور از کوره های القایی برای رسیدن به فولاد خام بهره می برند.
قیمت روز شمش فولادی متغیر بوده و ثبات ندارد. امروزه با توجه به شرایط اقتصادی و نوساناتی که در بازار وجود دارد، هیچ یک از محصولات دارای ثبات قیمت نیستند. قیمت شمش فولادی نیز از این مسئله مستثنی نبوده و روزانه نوسانات قیمتی متعددی را تجربه می کند. یکی از عوامل نوسانات قیمت شمش فولادی، نوسانات نرخ دلار و ارز است. با افزایش نرخ این دو مورد، قیمت روز شمش فولادی نیز افزایش یافته و با کاهش آنها، نرخ این محصول افت می کند.
بهتر است بدانید که شمش فولادی علاوه بر فروش به صورت شاخه ای، به شکل کیلویی نیز به فروش می رسد. هر کیلو از این محصول، روزانه با قیمت های مختلفی عرضه می شود. توصیه می کنیم قبل از خرید، از میزان نرخ و قیمت محصول اطلاع پیدا کرده و سپس اقدام به سفارش آن کنید. همچنین مراکز فروش معتبر اینترنتی و حضوری متعددی در سراسر کشور وجود دارد که میتوانید به هر یک از آنها مراجعه نمایید. ولی پیشنهاد می کنیم که حتما از مکان های فروش قابل اعتماد، اقدام به خرید شمش فولادی کنید تا از خسارات و زیان های احتمالی بعدی جلوگیری شود.
شمش فولادی کاربردهای وسیع و همه جانبه ای داشته و نقش بسیار مهمی در صنایع مختلف دارد. در صنعت ساختمان از تولیدات فلز و آهن آلات مختلف در اسکلت تا نما استفاده می شود. پروفیل های باز و بسته، ورق های فولادی تولید شده در فرایند نوردهای سرد و گرم و سایر تولیدات به دست آمده از شمش فولادی، از اهمیت بالایی برخوردار می باشند. به همین دلیل میتوان نتیجه گرفت که قیمت این محصول و تولیدات آن در قیمت ساختمان و صنایع دیگر، بسیار موثر هستند. علاوه بر این در میان تولیدات شمش فولادی، تیرآهن و میلگرد از پرمصرف ترین ها در صنعت ساختمان سازی شناخته شده و در قیمت مسکن تاثیر مستقیمی دارند.
بنابراین در تعریف شمش فولادی باید اینگونه بیان کنیم که قطعه ای متشکل از متریال خالص فولاد است و با استفاده از فرایند ریخته گری تولید می شود. شمش فولادی برای قرار گرفتن در خط تولید محصولات دیگر استفاده شده و با عنوان یک محصول میانی در صنعت فولاد، شناخته می شود. امروزه بر حسب کاربردی که شمش فولادی از خود نشان می دهد، به صورت اسلب، بیلت و بلوم تولید می شود که هر یک دارای کارایی های مختص به خود می باشند. همچنین همانطور که بیان نمودیم، قیمت این محصول متغیر بوده و همانند بسیاری دیگر از محصولات فولادی با نوسانات قیمتی متعددی مواجه می شود. قیمت سنگ آهن، میزان مصرف و تقاضای داخلی، قیمت داخلی و جهانی بیلت، نحوه عرضه در بورس، تحولات سیاسی و اقتصادی، نرخ ارز و… مهمترین عوامل دخیل در قیمت شمش فولادی هستند.
شمش در ابعاد ۱۰۰*۱۰۰- ۱۲۰*۱۲۰- ۱۲۵*۱۲۵ و ۱۵۰*۱۵۰ در طولهای ۶ و ۱۲ متری موجود است و براحتی از طریق وبسیات و همچنین بصورت تلفنی قابل خریداری با قیمت روز میباشد.
